1.     نیازسنجی پژوهشی در قلمرو دانش فقه

 عنوان طرح: « نیازسنجی پژوهشی در قلمرو دانش فقه (با تأکید بر پایان‌نامه‌های حوزوی)»

 نوع تحقیق: کاربردی 

مجری: حجت الاسلام والمسلمین احمد رضوانفر 

چکیده طرح :

برنامه‌ریزی پژوهشی علی‌القاعده باید ناظر به نیازها و فرصت‌های موجود در بخش مربوطه باشد. بنابراین از اساسی‌ترین مراحل برنامه‌ریزی پژوهشی شناسایی نیازها و اولویت‌گذاری آنها است. این مرحله، برنامه‌ریزان را قادر می‌سازد تا برنامه و چارچوب پژوهش‌های سازمان یا تقاضاهای مرتبط با حیطه پاسخگویی آن سازمان را تعریف کنند.

اساسی‌ترین موضوعی که حوزه علمیه متصدی امر آن بوده و توجه وافری نسبت به آن دارد، حیطه فقه‌پژوهی می‌باشد. طلاب حوزه علمیه می‌بایست جهت اخذ مدارج علمی خود پایان‌نامه‌هایی را تدوین نمایند. لذا این عرصه، فرصت مناسبی جهت برآورده ساختن نیازهای فقهی جامعه می‌باشد.

اداره نیازسنجی معاونت پژوهشی حوزه علمیه در صدد است تا با پاسخ به دو سؤال اساسی ذیل به برنامه‌ریزی و هدایت متناسبی در جهت استفاده از فرصت‌های موجود دست یابد:

·       نیازهای پژوهشی نهادها و سازمان‌های کشور به عنوان متولیان امور جامعه در حیطه چیست؟ اولویت آنها کدام است؟

·       فقها و کارشناسان دانش فقه چه نیازهای پژوهشی را در جهت اصلاح و انجام امور جامعه مسلمین می‌بینند؟ اولویت‌بندی آنها چگونه است؟

این طرح در سطح ملی اجرا خواهد شد که بررسی نیازهای جامعه از طریق نهادها، سازمان‌ها و کارشناسان صورت خواهد پذیرفت.

نتایج طرح در چارچوب موضوعات اولویت‌بندی‌شده به عنوان نخستین سند نیازسنجی حوزه در قلمرو فقه منتشر خواهد شد که آثار و نتایج مهمی در پی خواهد داشت.

اهم آثار و نتایج طرح عبارت است از:

·       تنظیم نخستین سند نیازسنجی حوزه در قلمرو دانش فقه؛

·       جهت‌یابی درست پژوهش‌های حوزه در قلمرو دانش فقه؛

·       کمک به مدیریت مدارج علمی حوزه علمیه قم در هدایت کلان و هدفمند پایان‌نامه‌ها؛

·       کمک به بخش نشریات، مقالات، کتب و محصولات پژوهشی غیرنوشتاری حوزه در امر ارزیابی سطح ضرورت، روزآمدی و پاسخ‌گویی آثار به نیازها؛

·       دستیابی به یک مدل نیازسنجی ویژه علم فقه؛

·       افزایش بهره‌وری و صرفه‌جویی در زمان و هزینه نیروی انسانی؛

·       افزایش کارآمدی و اثربخشی پژوهش‌ها؛

·       افزایش زمینه تعامل درون‌حوزوی (میان بخش‌های پژوهش و آموزش حوزه) و برون‌حوزوی؛

·       مساعدت در پاسخ‌گویی به نیازهای ضروری حوزه، جامعه و نظام؛

·       فراهم آمدن بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت عظیم دروس خارج.

2. نیازسنجی پژوهشی در قلمرو اقتصاد اسلامی

عنوان طرح: « نیازسنجی پژوهشی در قلمرو دانش اقتصاد اسلامی»

 نوع تحقیق: کاربردی 

مجری: حجت الاسلام والمسلمین دکتر مجید نقیبیان حبیبی

ناظر علمی محتوایی : حضرت حجت الاسلام و المسلمین حسن آقا نظری

ناظر علمی روشی : دکتر کوروش فتحی واجارگاه

تاریخ تصویب طرح : 1389

چکیده طرح :

زندگی احتماعی مستلزم نیازهایی است که دانش اقتصاد اسلامی از مهم ترین آنهاست . شناخت صحیح رفتار اقتصادی مسلمانان برای جوامع اسلامی و حتی غیر مسلمان برای تعامل مناسب ، پژوهش های وسیع کمی و کیفی را می طلبد و این واقعیت با نو پا بودن پژوهش ها در این زمینه، ضرورت مضاعف نیازسنجی را /اشکار می سازد.

طرح نیازسنجی پژوهشی اقتصاد اسلامی با توجه به ماهیت آن از نوع کاربردی ، توسعه ای بوده و اهم اهداف طرح به شرح ذیل است :

·       آینده نگری در امر پژوهش و پرهیز از تصمیم گیری لحظه ای و غیر استراتژیک در حوزه دانش اقتصاد اسلامی

·       دستیابی به یک جهت گیری روشن به منظور هدایت فرآیند برنامه ریزی پژوهشی و تعیین مسیر( نقشه راه)

·       جمع آوری و تکمیل پازل پژوهش در اقتصاد اسلامی

·       ایجاد هماهنگی مناسب و جلوگیری از کارهای موازی

·       پوشش خلاءهای موجود در دانش اقتصاد اسلامی

·       تخصیص بهینه منابع محدود و کمیاب در دانش اقتصاد اسلامی

·       بسیج قابلیت ها و ظرفیتهای پژوهشی موجود برای پاسخ به نیازهای پژوهشی در حوزه دانش اقتصاد اسلامی

روش تحقیق در این طرح ، توصیفی بوده و از روش پیمایشی (پرسشنامه و مصاحبه) برای جمع آوری اطلاعات، شناسایی نیازها و اولویت بندی آنها استفاده خواهد شد.

رویکرد حاکم بر این طرح پژوهشی، رویکردی موضوعی، تقاضا محور، عرضه محور است و تلاش می شود موضوعات مختلف جمع آوری و با منطق قابل دفاع دسته بندی گردند.

این طرح توسط اداره کل مطالعات پژوهشی معاونت پژوهش حوزه های علمیه و با همکاری انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه و توسط آقای دکتر مجید حبیبیان نقیبی با مبلغی بالغ بر دویست و پنجاه میلیون ریال تحت نظارت علمی حضرت حجت الاسلام و المسلمین حسن آقا نظری شاهرودی و دکتر کوروش فتحی واجارگاه در سال 89 آغاز و امید است در سال 90 به اتمام برسد .

3. نیازسنجی پژوهشی در قلمرو اصول فقه( فاقد چکیده)

4. نیازسنجی پژوهشی در قلمرو فقه سیاسی

فقه سیاسی، دانش خاص فرهنگ اسلامی شیعی ایران است . روشن است که، به ویژه در حوزه ی فقه سیاسی، مسایل فقهی شیعه با مسایل فقهی ادیان و فرق دیگر متفاوت است. پس نمی توان از دستاورد های جوامع دیگر بهره برد.

این طرح با هدف تبیین نیازهای و خلاء های پژوهشی در حوزه ی مسائل فقه سیاسی و در جهت به روز رسانی و توسعه این عمل در سال 89 توسط معاونت پژوهش حوزه های علمیه و با همکاری انجمن مطالعات سیاسی حوزه علیمه آغاز گردید. این طرح با اجرای حضرت حجت الاسلام حسنی  و تحت نظارت حضرت حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر نجف لکزایی و جناب آقای دکتر کوروش فتحی واجارگاه با بودجه دویست و بیست میلیون ریال در سال 89 آغاز و نتایج آن در سال 90 انتشار می یابد.

5. نیازسنجی پژوهشی مناسبات دین و روان‌شناسی

دین اسلام به عنوان آخرین دین الهی در شرایط و مقتضیات متفاوت زمانی و مکانی پاسخگو تمامی نیازهای بشری است. اما این مهم، احتیاج به مطالعات و پژوهش دقیق در گستره های مختلف دین پژوهشی دارد. یکی از این گستره ها، مناسبات دین و روان شناسی است.

امروزه روانشناسی به عنوان رشته ای که به مطالعه علمی رفتار فرایند های ذهنی و روانی انسان می پردازد در جهان جایگاه نسبتاً فراگیری یافته و تقریباً در همه عرصه های زندگی مانند فرایند رشد و تحول، تعلیم و تربیت، یادگیری، روابط اجتماعی، خانواده، نیازها، انگیزش و هیجان، هوش، تفکر و خلاقیت، شخصیت، نابهنجاری های روانی، مشاوره و درمان، تبلیغات و رسانه، رایانه و هوش مصنوعی، کار و صنعت چشمگیر دارد.

برای توسعه و هرگونه برنامه ریزی پژوهشی در هریک از این محور ها پاسخگویی به این سوالات لازم است : چه پژوهشهایی در هریک از این زمینه ها صورت گرفته ؟ و چه نیازهای پژوهشی لازم است ؟ و اولویت یندی آنها چگونه است ؟ برای مثال در حیطه روانشناسی دین یعنی تحلیل روانشناختی دینداری و گزاره های دینی چه پژوهش هایی صورت گرفته است؟ و چه نیازها و اولویت های پژوهشی موجود است ؟ برای نمونه آیا مفاهیم دینی مذکور در آیات و روایات اعم از مفاهیم ارزشی و اخلاقی مانند توبه، تقوا، تواضع، حسد،...؛ مفاهیم انسان شناختی مانند هلوع، منوع، عجول و ...؛ مفاهیم اعتقادی مانند ایمان ، کفر ، نفاق، و ... از جهت روانشناختی تحلیل و بررسی شده اند که چگونه ایجاد می شوند ؟ چگونه رشد می یابند؟ اثرات روحی و روانی آنها چیست ؟ و صدها پرسش دیگر که برای پاسخگویی به هرکدام از آنه دهها پژوهش لازم است .

همچنین در زمینه خدمات و کاربرد روانشناسی در نهاد های دینی مانند کاربرد روانشناسی در تبلیغ دین، تعلیم و آموزش مفاهیم و آموزه های دینی متناسب با سن افراد (کودکی، نوجوانی و ...) انگیزش و استعداد یابی طلاب، مشاوره و درمان آسیب های روانی در افراد و خانوار های مذهبی و ... چه پژوهشهایی صورت گرفته ؟ و نیازهای و اولویت های پژوهشی درحال حاضر و آینده چیست؟

طرح نیازسنجی پژوهشی مناسبات دین و روان شناسی از نوع کاربردی در سطح ملی به سفارش معاونت پژوهش مرکز مدیریت حوزه های علمیه توسط جناب آقای فاضلی مهرآبادی در انجمن روان شناسی اسلامی حوزه علمیه قم و تحت نظارت حضرت حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای غروی و جناب آقای دکتر کوروش فتحی واجارگاه در دست اجرا می باشد

7. نیازسنجی پژوهشی در قلمرو ادبیات داستانی

یکی از کلان‌طرح‌های اداره نیازسنجی  در ارتباط با دانش‌های حوزوی طرح‌نامه نیازسنجی پژوهشی ادبیات داستانی است.

این طرح که با همکاری انجمن قلم حوزه در حال اجرا است و طرح‌نامه اولیه آن توسط آقای علیزاده به اداره نیازسنجی ارایه شده که مورد ارزیابی مدیریت مطالعات و اداره نیازسنجی قرار گرفت و نظارت این طرح توسط آقای حسین سیدی انجام می‌شود

از آنجا که ادبیات داستانی از سرچشمه‌های محصولات فرهنگی و رسانه‌ای است که هویت و ماهیت یک تمدن را به خوبی نشان می‌دهد و افزون بر تأثیر مستقیم، هدایت کننده مخاطبان گسترده و مستمر رسانه‌های گروهی از جمله آثار نمایشی محصولات فرهنگی است. برا ی جایگاه شناسی پژوهش‌های حوزه علمیه در این قلمرو نیازمند شناخت بیشتر و عناصر تاثیر‌گذار و تعیین اولویت در میان آنها هستیم. 

نیازسنجی پژوهشی در قلمرو ادبیات داستانی گام اول در این راه است.

از جمله اهداف این طرح:

1. شناسائی نیازهای فعالیت‌ حوزه در ادبیات داستانی؛

2. جهت‌دهی فعالیت‌های حوزه علمیه در این زمینه با تعیین اولویت‌ها؛

3. کمک به نشریات حوزوی جهت پرداختن به ضرورت‌ها و روز آمد‌شدن آنها؛

4. راهکارهای بهره‌گیری حوزه از مراکز فرهنگی و بالعکس؛

5. تدوین راهبردها و برنامه‌ریزی جهت فعالیت در زمینه تعامل حوزه با مقوله ادبیات داستانی.

این طرح‌نامه با بودجه‌ای به مبلغ 000/000/150 ریال در دست اجرا است.

8. نیازسنجی پژوهشی در قلمرو ادیان و مذاهب

پژوهش در قلمرو ادیان و مذاهب اسلامی از جمله مباحث ضروری است که در حوزه‌های علمیه کمتر مور توجه قرار گرفته است. از جمله فوائد پژوهش در قلمرو ادیان، دفاع از آموزه‌های اسلامی و شیعی در برابر نقدها و اشکالات مخالفان، مستلزم آشنائی با دیدگاه آنان است و مهم‌تر از آن نقد صحیح و منصفانة اعتقادات دیگران مستلزم آشنایی و شناخت معتقدات آنان است.

در واقع گفت و گوی ادیان و یا تقریب بین مذاهب اسلامی چه به قصد تقویت و همدلی باشد و چه به قصد فراهم آوردن زمینه برای پذیرش حقیقت یا با قصد بر طرف کردن سوء تفاهمات، مستلزم آن است که اعتقادات و اندیشه و آموزه‌های دیگر ادیان و مذاهب را بدرستی بشناسیم

از جمله اهداف این طرح:

1. تنظیم نخستین سند نیازسنجی حوزه علمیه در قلمرو ادیان و مذاهب

2. نتظیم طرح جامع پژوهشی در پژوهش‌های بنیادی

3. شناسائی و اولویت‌گذاری پرسش‌ها و ابهامات موجود در قلمرو ادیان و مذاهب

4. جهت‌دهی به پژوهش‌های موردنیاز در طرح‌های پژوهشی مؤسسات و نیز پایان نامه‌های حوزوی

5. دست‌یابی به روش‌های مناسب برای تبیین و ترویج اعتقادات اسلامی و شیعی

لازم به ذکر است این طرح‌نامه توسعه جناب دکتر مفتاح به عنوان مجری از طریق انجمن ادیان و مذاهب به اداره نیازسنجی ارایه شد و نظارت این طرح‌نامه توسط جناب دکتر عابدی صورت می‌گیرد

8. نیازسنجی پژوهشی در قلمرو  معرفت شناسی( فاقد چکیده)

9. نیازسنجی پژوهشی در قلمرو  تاریخ اسلام

کلان‌طرح نیازسنجی پژوهشی تاریخ و تمدن اسلامی با همکاری انجمن تاریخ پژوهی در دست اقدام قرار گرفته است در واقع برخی علوم به دلیل جایگاه و اهمیت و یا کم‌توجهی گذشتگان، نیازمند توجه بیشتری هستند که از جمله آنها علم تاریخ است که علیرغم اهمیت، جایگاه و نقش  و تاثیر فراوانی که در پژوهش‌ها وعلوم مختلف دارد، چندان مورد توجه قرار نگرفته است که صراحتاً می‌توان گفت که علم تاریخ در حوزه علمیه مورد بی‌مهری قرار گرفته است.

ار جمله اهداف این طرح‌نامه:

1. تبیین ضرورت توجه به تاریخ اسلام؛

2. شناخت کاستی‌های تحقیقات تاریخی در حوزه اسلام و اهل‌بیت(ع) و تشیع؛

3. شناخت نیازهای پژوهشی در زمینه تاریخ اسلام و تشیع؛

4. شناخت شبهات مطرح در زمینه‌های فوق و ارایه راهکار مناسب جهت پاسخگویی به شبهات؛

5. رفع نیاز مدیریت مدارج علمی در زمینه موضوع‌یابی با محور تاریخ وهدایت پایان‌نامه‌ها در مسیر صحیح آن؛

لازم به ذکر است که این طرح‌نامه توسط آقای حمید‌رضا مطهری به اداره نیازسنجی ارایه شده که با نظارت جناب آقای یوسفی غروی همراه است.

10. نیازسنجی پژوهشی در قلمرو تفسیر و علوم قرآن.

از کارکردهای مهم و اساسی حوزه‌های علمیه در ایجاد مختلف علمی از جمله تفسیر و علوم قرآن، تولید اشاعه و گسترش روز به روز آموزه‌های دینی بر اساس منابع اصیل و پاسخگویی به نیازهای جامعه مردمی وعلمی در مقاطع وسطوح مختلف است. بر این اساس بر حوزه‌علمیه در بخش‌های مختلف از جمله حوزه‌ مطالعات تفسیر و علوم قرآن، لازم است تا با شناخت دقیق و به موقع نیازهای جامعه در این محور و اولویت‌بندی آنها بر اساس منابع، امکانات وتوانمندی‌های با‌لفعل و بالقوه، مطالعه و تحقیقات همه جانبه‌ای برای رسیدن به چنین امر مهمی آغاز نماید.

از جمله اهداف این طرح:

1. شناسایی و بررسی اولویت‌های پژوهشی د رعرصه تفسیر و علوم قرآن در حوزه‌ علمیه؛

2. تعیین میزان مؤثر منابع مالی، انسانی و ساختاری به جهت انجام فعالیت‌های پژوهشی درعرصه علوم قرآنی؛

3. پاسخگویی مناسب وبه موقع به نیازهای اولویت‌بندی شده در زمان مشخص

4. سامان‌دهی به طرح‌های پژوهشی و جلوگیری از اتلاف منابع پژوهشی با موضوعیت تفسیر و علوم قرآنی

5. توانمند‌سازی حوزه‌علمیه در عرصه‌های نیازسنجی علمی خصوصاً علوم قرآنی

لازم به ذکر است طرح‌نامه نیازسنجی پژوهشی در قلمرو تفسیر و علوم قرآنی توسط جناب آقای محمد‌رضا آقایی به اداره نیازسنجی ارایه شد. ونظارت این طرح نامه توسط جناب آقای سعیدی روشن انجام می‌گردد.

11. مدیریت اسلامی: نیازها و اولویت‌های پژوهشی

نیاز و احساس یکی از بزگترین محرک های انسان در فعالیت های فردی و اجتماعی می باشد به طوری که مثلاً تا کسی احساس نیاز به آب و غذا نکند، قطعاً به دنبال رفع آن برنخواهد آمد. همچنین در فعالیت های فردی و اجتماعی نیز تا افراد احساس نیاز نسبت به امری نکنند، به دنبال رفع آن نخواهند رفت؛در موضوعات علمی و پژوهشی نیز امر از این قرار است تا اندیشمندان اسلامی در حوزه مدیریت اسلامی احساس نیاز نکنند و کاستی های آن را ندانند اساساً به دنبال رفع آن ها از طریق پژوهش بر نخواهند آمد. با توجه به این امر، در حوزه مدیریت اسلامی این سوالات مطرح می شود که اصولاً:

چه نیازی به مدیریت اسلامی و شناسایی آن وجود دارد ؟

چه نیازی به پژوهش در حوزه مدیریت اسلامی و شناسایی آن وجود دارد؟

بنابراین این تحقیق در پی پاسخگویی به سه سوالات اساسی زیر است :

چه نیازی به مدیریت اسلامی و شاسایی آن وجود دارد؟

چه نیازی به پژوهش در حوزه مدیریت اسلامی و شناسایی آن وجود دارد؟

چگونه می توان این نیازها را به منظور تسهیل در امر پژوهش اولویت بندی کرد؟

این طرح به سفارش معاونت پژوهش مرکز مدیریت حوزه های علمیه و با همکاری انجمن مدیریت اسلامی در حال اجرا می باشد، مجری این طرح حضرت حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر قادر علی واثق و با نظارت حضرت حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای صمصام الدین قوامی و دکتر کوروش واثق در حال اجرا می باشد

12. طراحی مدل استاندارد نیازسنجی پژوهشی حوزه‌های علمیه

بی‌تردید یکی از مسیرهای مهم و شناخته شده به منظور دستیابی به پیشرفت وحل مسائل پیش‌رو،‌ انجام پژوهش و تحقیق می‌باشد. تحقیقات می‌تواند به صورت علمی، نظام یافته و یا رسمی وغیر رسمی و نظام نیافته و در فرایندی غیر علمی انجام شود اما امروزه آن چه که به عنوان پژوهش و تحقیق در مراکز علمی از آن سخن به میان می‌آید، تحقیق و پژوهش نظام یافته علمی و رسمی می‌باشد حوزه‌های علمیه به عنوان یکی از مراکز مهم و استراتژیک علمی، آموزشی و تحقیقاتی در کشور، برای پیشبرد اهداف و انجام مأموریت‌های خود،‌ نیازمند نظام خاصی هستند تا در چارچوب آن با کمترین هزینه بیشترین بازدهی را کسب نمایند

و لذا طرح مدل استاندارد نیازنسجی پژوهشی، مدیریت اثربخش و کارآمدی به پژوهش در حوزه‌های علمیه می‌بخشد

از جمله اهداف این طرح:

تعیین اهداف و مأموریت‌های نظام پژوهش؛

طراحی ساختار سازمانی مناسب؛

تشریح وظایف بخش‌ها و واحدهای مرتبط با امر پژوهش؛

تعریف وتشریح فعالیت‌های مختلف خروجی‌های پژوهشی؛

نیازسنجی پژوهشی؛

اولویت‌بندی نیازها.

لازم به ذکر است طرح اولیه مدل استاندارد پژوهشی ابتدا توسط دکتر فیض به اداره نیازسنجی ارایه شد که در ادامه آن جناب دکتر هاشمیان تکمیل این طرح‌نامه را به عهده خواهند گرفت. نظارت این طرح توسط جناب حاج آقای رضوان فر صورت می‌گیرد.

 ضمناً بودجه این طرح‌نامه به مبلغ 000/000/110 ریال می‌باشد.

13. تبیین جهت تولید رشته‌های مختلف دانش(وضعیت موجود و مطلوب)

یکی از شاخص های توسعه و پیشرفت کشورها میزان تولید دانش در آن کشور است . کشور ما به مدد باورهای اسلامی گام های ارزشمندی در این زمینه برداشته است . این گام ها شامل رشته ها و گرایش های نختلف دانش از جمله دانش دینی است . از دیر باز مدیریت و هدایت آموزش، پژوهش و تالیف و از جمله تولید دانش بر عهده حوزه های علمیه بوده است که قدمت آن به بیش از هزار سال می رسد .

حوزه علمیه قم در چند دهه اخیر پیشتاز تحقیق و پژوهش تالیف کتب و مقالات و نوآوری در رشته های مختلف دانش دینی است. که سامان دهی و انسجام بخشی به این تلاش ها و هماهنگی با دستاوردهای علمی سایر حوزه ها و مراکز دانشگاهی و حوزه داخل و خارج از کشور قبل از هرچیز نیازمند بازنگری و شناسایی وضع موجود و مدل مناسب این وضعیت است تا زمینه مهندسی مجدد تولید دانش دینی در حوزه علمیه فراهم شود و موجبات رشد و توسعه کشور در پرتو جنبش نرم افزاری حاصل گردد.

این طرح در پی دست یابی به تبیین و تعیین جهت تولید دانش دینی در وضعیت موجود و ارائه مدل مناسب برای این وضعیت و همچنین توصیه هایی برای بهبود وضعیت موجود و تحقق وضعیت مطلوب می باشد.

14. تشکیل پرونده علمی ارزیابی پژوهش، سیاست گذاری پژوهش، توسعه علم و (مقالات، کتب، پایان نامه ها، پژوهش، اشخاص، سایت ها، موسسات،و ...)( فاقد چکیده)

15. درآمدی بر مفهوم و روش سیاست گذاری پژوهش( فاقد چکیده)

16.چگونگی توسعه علوم اسلامی (مدل استاندارد توسعه علوم)

ضرورت بحث در بارة مدل استاندارد چگونگی توسعة علوم اسلامی

پیشرفت و ترقی جامعه در گرو پیشرفت و ترقی علم است؛ لذا هر چه علم و دانش بیشتر پیشرفت کند، زمینه و بستر مناسبتری برای پیشرفت و ترقی جامعه فراهم می‌شود. تلاش در راستای درک چگونگی توسعة علم می‌تواند به مهندسان اجتماعی کمک کند تا بهتر بتوانند در راستای توسعة علم به عنوان پیش‌نیاز ضروری توسعة جامعه برنامه‌ریزی کنند.

اما از آنجا که جامعة ما اسلامی است و حوزه‌های علمیه در خدمت نیازهای نرم‌افزاری جوامع دینی هستند، لذا درک چگونگی توسعة علوم اسلامی به عنوان مهم‌ترین پیش‌نیاز مهندسی و توسعة جامعة اسلامی یک ضرورت است.